Хуб шуд, ки зан ба давлат ёр шуд...

«Бе иштироки фаъоли занон рушди усту-вори ҷомеа ғайриимкон аст». Пешвои миллат Эмомалӣ РАҲМОН 

Занон дар рушди ҷомеаи Тоҷикистон ҳамчун қувваи  муҳими  иҷтимоӣ  ва  фарҳангӣ  нақши арзанда  доранд.  Ҳамчун  модарон,  ҳамсарон, роҳбарон  ва  созандагони  оянда,  онҳо  дар  баробари мардон дар рушди фарҳангу тамаддуни миллӣ саҳм мегузоранд. Идеяи "Занон - нигини тоҷи миллат" инъикоскунандаи қадрдонии нақши занон дар кишвар аст. Занон на танҳо чароғи хонадон, балки такягоҳи ҷомеа ва неруе барои пешрафти миллатанд, манзалати онҳо дар ташаккули  наслҳо  ва  бунёди  ояндаи  кишвар  бебаҳост. 

Аз  тарафи  дигар,  бо  вуҷуди  он  ки  пешравиҳо дар  самти  иштироки  занон  ба  назар  мерасанд, камбудиҳо ва мушкилоти ҳанӯз вуҷуддошта бартараф  кардани  монеаҳоро  дар  роҳи  ба  таври пурра  истифода  шудани  иқтидори  занон  талаб мекунад.

Аз  рӯйи  маълумоти  оморӣ,  дар  Тоҷикистон зиёда  аз  40%  кормандони  соҳаи  маориф  ва  тандурустӣ  занон  мебошанд,  ки  ин нишондиҳандаи саҳми онҳо дар рушди иҷтимоии кишвар  аст.  Соли  2023  занони  тоҷик  дар чорабиниҳои байналхалқӣ ба мисли Конфронси Созмони  Милали  Муттаҳид  оид  ба  об  дар  Ню-Йорк фаъолона иштирок карданд ва саҳми худро дар ҳалли масъалаҳои глобалӣ гузоштанд.

Тайи  солҳои  охир  дар  Тоҷикистон  иштироки занон дар сохторҳои давлатӣ ва сиёсӣ ба таври назаррас афзоиш ёфтааст. 

Тоҷикистон  таърихи  тӯлонӣ  ва  пурифтихор дорад, ки дар он занони шуҷоъ ва маъруф нақши бузург бозидаанд:

Томирис  (Таҳмирис):  Яке  аз  аввалин  пешоёни  зан  дар  таърихи  ориёӣ,  ки  бо  шуҷоати худ  ҳокими  Форс  Кир  (Куруши  Кабир)-ро  дар муҳориба  шикаст  дод.  Томирис  ҳамчун  рамзи шуҷоат ва иродаи қавӣ дар таърихи миллатҳои ориёӣ маҳфуз аст.

Рухшона: Зани шуҷоъ ва дӯстдори илм, ки дар даврони  ҳукмронии  Сомониён  зиндагӣ  мекард. Вай  ҳамчун  ҳомии  фарҳанг  ва  забони  модарӣ шинохта шуда, саҳми бузург дар густариши илму адаб дошт.

Зебуниссо:  Шоири  тавоно  ва  духтари  шоҳи Темуридон, ки бо ашъори худ тамоми Осиёи Марказиро мутаассир гардонд. Вай намунаи шуҷоат дар илму адаб ва тарғиби фарҳанги тоҷикон аст.

Барои таҳкими мақоми занон дар Тоҷикистон ва  мутобиқ  кардани  имкониятҳои  онҳо  ба стандартҳои  ҷаҳонӣ,  чанд  роҳи  муҳиму  муосир мавриди таваҷҷуҳ аст:

 1.  Тақвияти  дастрасӣ  ба  маорифи  босифат  ва  омӯзиши  касбӣ:  Таҳияи  барномаҳои махсус  барои  омӯзиш  ва  таҳсили  духтарон  дар минтақаҳои  дурдаст  метавонад  имкониятҳои таҳсилоти  баландро  афзоиш  диҳад.  Ҳамчунин, ташкили  курсҳои  омӯзиши  касбӣ  ва  омӯзиши соҳибкорӣ  барои  занон  муҳим  аст,  то  онҳо  дар бозори меҳнат бештар талабот дошта бошанд.

2. Ташвиқи иштирок дар идоракунии давлатӣ ва  маҳаллӣ:  Бо  таҳия  ва  татбиқи  квотаҳо  ва ташвиқи  занон  барои  иштирок  дар  сохторҳои ҳокимияти  давлатӣ,  имкониятҳои  бештар  барои занон фароҳам оварда мешавад. 

3. Пешбурди баробарии гендерӣ дар бозори меҳнат: Лозим аст, ки барои занон имкониятҳои баробар  дар  ҷойҳои кор  ва мансабҳои роҳбарӣ муҳайё гардад. Масалан, дар кишварҳое мисли Шветсия  барномаҳои  таъмини  баробарии  музди  меҳнат  ва  имкониятҳои  шуғл  таъсис  дода шудаанд,  ки  ин  метавонад  барои  татбиқ  дар Тоҷикистон низ намунаи хуб бошад.

4.  Дастгирии  иқтисодӣ  ва  соҳибкорӣ  барои занон:  Ҷорӣ  кардани  барномаҳои  дастгирии молиявӣ  барои  занони  соҳибкор,  ба  монанди қарзҳои  имтиёзнок  ва  грантҳо,  метавонад  рушди соҳибкориро миёни занон афзоиш диҳад. Бо чунин усулҳо, занон метавонанд саҳми бештари худро дар иқтисодиёти маҳаллӣ гузоранд ва шароити иқтисодии худро беҳтар кунанд.

5. Ташвиқи ташаббусҳои ҷомеавӣ ва омӯзиши равоншиносӣ: Лозим аст, ки занон ба дастгирии равонӣ ва омӯзиши равоншиносӣ фаро гирифта шаванд.  Инчунин,  ташкили  клубҳои  ҷамъиятӣ ва  гурӯҳҳои  машваратӣ  метавонад  ба  занон дар  ҳалли  мушкилот  кумак  расонад  ва  ҷойгоҳи иҷтимоии онҳоро устувор гардонад.

Саҳми  занон  дар  пешрафти  ҷомеа  ва иқтисодиёт  беназир  аст  ва  баровардани  потенсиали  онҳо  барои  рушди  Тоҷикистон  аҳамияти бузург  дорад.  Занон  ҳамчун  сутуни  хонадон  ва такягоҳи  ҷомеа,  ба  таври  мунтазам  дар  бунёди наслҳо ва ташаккули оянда саҳми муҳим доранд. 

Бо  дастгирии  сиёсати  давлатӣ  ва  роҳандозии ислоҳоти  навин,  метавон  монеаҳои  мавҷударо рафъ  карда,  ба  саҳми  бештари  занон  дар ҳаёти  иқтисодӣ,  сиёсӣ  ва  иҷтимоӣ  ноил  шуд. Бо  ин  роҳ,  таъмини  баробарии  имкониятҳо  ва ҳамгироӣ бо стандартҳои ҷаҳонӣ кафолати рушди ҳамаҷонибаи ҷомеа ва зиндагии беҳтари за-нонро дар Тоҷикистон метавон таъмин намуд. 

Дар фарҷоми андеша дарҷ менамоем, ки занон нигини тоҷи миллатанд, ки дар ҳама давру замон  ҳамчун  пуштибон  ва  роҳнамои  миллат боқӣ мемонанд. Бо эҳтиром ва қадршиносӣ нисбати занон, мо метавонем ҷомеаеро бубинем, ки баробарии  гендерӣ  ва  адолати  иҷтимоӣ  дар  он таъмин аст.

Умедҷон АМОНӢ, 
ҳуқуқшинос