ТЕРРОРИЗМИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ ВА МАҚСАДҲОИ ҒАРАЗНОКИ ОН

Имрӯз  терроризм шаклҳои зеринро гирифтааст: терроризми байналмилалӣ (амалҳои террористии миқёси байналмилалӣ); терроризми дохилии сиёсӣ( амалҳои террористие, ки ба муқобили ҳукумат, ҳама гуна гурӯҳҳои сиёсӣ дар дохили кишвар равона карда шудаанд ё ба ноором кардани вазъи  дохилӣ нигаронида шудаанд); терроризми  ҷиноятӣ, ки ҳадафҳои  маҳдуди ғаразнок доранд.

Амали террористиро як  шахс метавонад бар зидди як ё якчанд нафар ё ягон ашё содир кунад. Аммо, танҳо барои содир кардани амали ҷиноӣ барои терроризми байналмилалӣ хос нест. Ҳатто вақте ки ҷинояткор танҳо амал мекунад, ғайриоддӣ нест, ки ташкилоти террористӣ масъулияти ҷиноятро ба дӯш гирад.

Айни замон мавзӯъҳои асосии терроризми байналмилалӣ инҳоянд:

- ҳаракатҳои ифротӣ- миллатгароёна ва сепарастӣ;

- ташкилотҳои мафияи ҷиноятӣ;

- хадамоти махсуси баъзе давлатҳо;

- режимҳои сиёсии зиддидемократии эътиқоди тоталитарӣ ё нимфашистӣ.

Дар ҷаҳон беш аз 500 созмони террористӣ мавҷуд аст. Машҳуртарин ташкилотҳои  байналмилалии террористӣ инҳоянд:

1.«Ҷабҳаи  наҷоти исломӣ»- як созмони бунёдии исломӣ аст, ки  соли 1989 таъсис ёфта, ҳадафи  он сарнагун кардани  режими дунявӣ дар Алҷазоир ва таъсиси давлати исломӣ аст;

2.Артиши Озодии Косово ташкилоти ҷудоихоҳони террористӣ фаъолият дар Албания, Македония ва собиқ Югославия ва ҳадаф аз ба даст овардани истиқлолият барои Косово ва Сербистони  минтақаҳо;

3.«Аум Синрикё»-як мазҳаби мазҳабие, ки  Шоко Асахара соли 1987 таъсис додааст ва ҳадафи он ба даст овардани  ҳокимият аввал дар Ҷопон ва сипас дар саросари ҷаҳон;

4. «Ҳаракати Исломии Ӯзбекистон» - як ҷунбиши   мусаллаҳона, ки  ҳадафи ташкили хилофати исломӣ дар қаламрави Осиёи Миёна мебошад, ки бояд давлатҳои мусалмоннишини ин минтақаро дар бар гирад;

5. «Артиши ҷумҳуриявии ирландӣ» - як созмони   низомӣ бо ҳадафи ба  даст овардани  истиқлолияти комили Ирландия аз Бритониё;

6. «Фронти халқӣ барои озодии Фаластин» - созмоне, ки  роҳи нобуд кардани давлати яҳудиро пеш гирифтааст, ки дар натиҷаи он як қатор амалҳои ҳангомаангези террористӣ ба амал омадааст;

7. «Палангҳои озодии Тамил Элам» - созмоне, ки соли 1976 дар посух ба табъизи  афзояндаи   аксарияти сингалӣ пайдо шуд ва ҳадафи ташкили  давлати мустақили тамилӣ мебошад;

8. «Ҳамос» -  ҳаракати муқовимати  исломӣ дар Фаластин, ки онро Шайх Аҳмад Ясин таъсис додааст, ба нобудсозии  ҷисмонии яҳудиён даъват мекунад, масеҳиёнро таъқиб мекунад, пешвоёни чапгаро, ки роҳи  дунявии рушдро ҳимоят мекунанд, инчунин, арабҳоеро, ки бо Исроил ҳамкорӣ мекунанд;

9. “Ҳизбуллоҳ” - ҳизби Аллоҳ, ки соли 1982 дар Баалбек (Лубнон) таъсис ёфтааст, ки дар он ҷо чандсад «посбонони инқилобӣ исломӣ» аз Ироқ омадаанд, то таҷовузи  Исроилро дафъ кунанд. Ҳадафи созмон  хароб кардани Исроил, ташкили назорати исломӣ бар Байтулмуқаддас, ташкили  давлати исломӣ дар Лубнон бо намунаи Эронмазҳаби исломии ваҳҳобиён»- созмоне, ки дар қаламрави Чеченистон, Доғистон ва дигар минтақаҳои   Россия фаъолият мекунад ва ҳадафаш   ташкили  хилофати  исломӣ мебошад;

10. “Ал-Қоида”-созмоне, ки  Усома бин Лодин дар соли 1990 бо мақсади  муттаҳид кардани  арабҳое, ки  дар Афғонистон бар зидди  ҳуҷуми шӯравӣ меҷангиданд, таъсис  дода шудааст. Дар айни  замон ҳадафи   «барқарор кардани давлати мусулмонӣ»-ро   дар саросари  ҷаҳон дунбол мекунад.

Дар айни замон, терроризм аз ҷиҳати  миқёс  пешгӯинашаванда  ва оқибатҳои   мушкилоти  иҷтимоиву сиёсӣ  ва ахлоқӣ ба яке аз хатарноктарин табдил ёфтааст. Терроризм ва экстремизм дар ҳама гуна зуҳуроти  он беш аз пеш ба амнияти бисёр кишварҳо ва шаҳрвандони онҳо таҳдид карда, талафоти бузурги сиёсӣ, иқтисодӣ ва маънавиро ба бор меоранд, ба оммаи  васеи мардум фишори  равонии шадид мерасонанд, ҳар қадаре ки онҳо ҷони бегуноҳро зиёдтар  гиранд, мардум терроризмро  сохтори  пурқудрат муаррифӣ мекунанд, ки  мутобиқи   миқёси  фаъолияташон воситаҳо ва технологияҳои  муосир доранд. Намунаҳои Афғонистон, Тоҷикистон, Косово, Чеченистон нишон медиҳанд, ки терроризми муосир қодир аст диверсия ва ҷанги  террористӣ бардорад ва дар  муноқишаҳои  миқёси калон ширкат варзад. Терроризм бо як «бозори меҳнат» (зархаридон) ва сармоягузории асосӣ (таъминоти силоҳ, қочоқи маводи  мухаддир ва ғайра) дар миқёси ҷаҳонӣ  ба як тиҷорати  хеле фоиданок табдил ёфтааст. Фаъолияти террористӣ дар шароити  муосир бо миқёси  васеъ мавҷуд набудани сарҳади давлатӣ, мавҷудияти  иртибот ва ҳамкорӣ бо марказҳо ва ташкилотҳои  байналмилалии   терориятӣ тавсиф карда мешавад; сохтори қатъии ташкилӣ, ки аз эшелони  фармондеҳӣ  ва амалиёти   воҳидҳои  иктишофӣ ва зиддиразведка, таъминот, гурӯҳҳои  ҷангӣ ва пӯшиш иборат аст; махфияти  қатъӣ  ва интихоби   дақиқи  кадрҳо; ҳузури  агентҳо дар мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва мақомоти  давлатӣ; таҷҳизоти хуби техникӣ, аксар вақт аз таҷҳизоти  неруҳои  давлатӣ бартарӣ доранд; мавҷудияти шабакаи паногоҳҳои махфӣ, пойгоҳҳои омӯзишӣ ва майдонҳои тамрин.

Ташкилотҳои  террористӣ байни  худ дар   заминаи  умумии идеологӣ- конфессионалӣ, низомӣ, тиҷорӣ ва ғайра робитаҳои  наздик барқарор  кардаанд. Гурӯҳҳои террористӣ, алахусус пешвоёни  онҳо, дар бисёр ҳолатҳо дар масъалаҳои  ба даст овардани  силоҳ, пӯшонидани  якдигар ва тақсим  кардани   вазифаҳо ва вазифаҳо ҳангоми   амалиётҳои  васеъ ҳамкории зич доранд.

Хусусияти муҳими терроризми муосир хусусияти хуб сохташуда ва муташаккилонаи он мебошад. Ташкилотҳои  террористӣ мақомоти ягонаи идоракунӣ, системаи  идоракунӣ, воҳидҳои банақшагириро таъсис медиҳанд. Вохӯриҳо ва вохӯриҳои   роҳбарони   гурӯҳҳои  калонтарин, ҳамоҳангсозии фаъолияти ташкилотҳои  миллатҳои  гуногун қайд карда шуданд.

Гурӯҳҳои террористӣ аз манфиатҳои худ дастовардҳои муосири илм ва техникаро фаъолона истифода мебаранд, ба иттилоот ва технологияҳои   муосири ҳарбӣ  дастрасии  васеъ пайдо кардаанд.

Бар зиди ин ҳама амалҳои номатлубе, ки истифода мешавад бо ақлу заковат рафтор намуда, зиракии сиёсиро набояд аз даст дод.

Исломиддин Нарсов, 

мудири шуъбаи маорифи 

ноҳияи Ёвон